Praktijktesten en mystery guest onderzoek
Afgewezen worden voor een baan of een woning omdat iemand een bepaalde afkomst, seksuele geaardheid, religie, handicap of gender heeft, gebeurt vaak niet openlijk. Dit zorgt ervoor dat mensen discriminatie niet altijd herkennen, laat staan melden bij een antidiscriminatievoorziening of de politie. Soms zijn er echter wel signalen dat bepaalde kenmerken ertoe doen in situaties en bij dienstverlenende organisaties. Praktijktesten of mystery guests kunnen dan ingezet worden om (de intentie tot) discriminatie aan te tonen.
Een praktijktest is een experimentele methode, waarbij wordt nagegaan of en in welke mate twee of meerdere quasi-identieke kandidaten ongelijk behandeld worden. Bij de mysteryguestmethode wordt aan een dienstverlenende organisatie een discriminerende vraag gesteld.
Een onderzoek door middel van praktijktesten en/of mystery calls kan op veel verschillende manieren worden ingevuld. Zo kan er wel of geen sprake zijn van persoonlijk contact en kan er gevarieerd worden in de schaalgrootte, gronden van te onderzoeken discriminatie en het aantal testen dat nodig is om discriminatie aan te tonen. De precieze uitwerking is afhankelijk van het doel dat voor ogen is. Medewekers van Art.1 hebben expertise in het ontwerpen van een onderzoek middels praktijktesten en mystery guests en de uitvoering hiervan. Zowel op kleine- als op grote schaal.
Praktijktesten en mystery guests kunnen ingezet worden als beleidsinstrument om te controleren, gedrag te veranderen en om de effectiviteit en naleving van ingezette maatregelen te meten. Of voor onderzoek om op grootschalig niveau inzicht te krijgen in discriminerende praktijken. In sommige gevallen kunnen praktijktesten zelfs ingezet worden als bewijsmiddel in juridische procedures.
Bauke Fiere en Arwen Hoogenbosch schreven een whitepaper met hierin uitleg over de methoden, een lijst van voor- en nadelen en een overzicht van toepassingsvoorbeelden, bronnen en jurisprudentie op het gebied van praktijktesten.